Γερμανία: η χώρα με τη

μεγαλύτερη επιρροή

στην Ευρώπη

του Γιώργου Βλαβιανού

Είναι νομίζω αδιαμφισβήτητο ότι, σήμερα, η Γερμανία είναι η χώρα με το μεγαλύτερο ειδικό βάρος και τη μεγαλύτερη επιρροή στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Κι αυτό, όλοι όσοι ενδιαφέρονται για τη διεθνή γεωπολιτική σκηνή, το αναγνωρίζουν, κυρίως στη σημερινή εποχή κατά την οποία οι λύσεις σε πολλά από τα προβλήματα ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα.

  Η Γερμανία και η Ελλάδα, όπως γράφει ο Λουκάς Τσούκαλης, “αποτελούν τα δύο άκρα σε μία σύνθετη κρίση, σαν μία καρικατούρα του ισχυρού και κακού συνάμα που επιβάλλει τη θέληση του στους αδύναμους, από τη μία πλευρά, και του ασώτου υιού, που εκλιπαρεί για βοήθεια από τη άλλη. Είναι καμιά φορά πολύ δυσάρεστο να ανακαλύπτεις πώς σε βλέπουν οι άλλοι. Γι’ αυτό ίσως μερικοί προτιμούν τον αυτισμό”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής στο βιβλίο του “Η δυστυχής Ένωση, η Ευρώπη χρειάζεται μία νέα μεγάλη συμφωνία”.

  Στην ενωμένη Ευρώπη, τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, θα πρέπει πράγματι να βρεθούν οι χρυσές τομές που θα οδηγήσουν σε μία νέα συμφωνία. Οι πολιτικές ηγεσίες που τάσσονται υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλουν να παλέψουν με επιχειρήματα και να εξηγήσουν γιατί σήμερα κάποιες επιμέρους πολιτικές δεν είναι πλέον αποτελεσματικές σε εθνικό επίπεδο και πρέπει να λαμβάνονται από κοινού.

  Η Γερμανία ιδίως θα πρέπει να αφουγκραστεί τους γείτονές και εταίρους της και να αποδεχθεί την ωμή πραγματικότητα: Ότι δηλαδή αυτοί είναι οι σύμμαχοί της, με τα καλά και τα κακά που τους συνοδεύουν και ότι με αυτούς θα συμπορευθεί, αν πράγματι θέλει και η ίδια την Ενωμένη Ευρώπη.

  Σήμερα μετά από τόσα χρόνια ύφεσης στη χώρα μας, νομίζω ότι θα ήταν κοντόφθαλμο να κρίνουμε τις μορφές διαμαρτυρίας στην εφαρμοζόμενη πολιτική μόνον ως έκφραση λαϊκισμού και ως τέτοιες να τις απορρίψουμε apriori. Θα ήταν προτιμότερο να αντιμετωπίσουμε τον λαϊκισμό και τον αυξανόμενο ευρωσκεπτικισμό ως ένα συναγερμό. Ώστε να μπορούμε να ξεδιαλύνουμε και μεταξύ μας τι είναι λαϊκισμός και τι δεν είναι...

  Παρά τις όποιες δηλώσεις αισιοδοξίας, που είναι θεμιτό να γίνονται κυρίως για ψυχολογικούς λόγους, η εύθραυστη ευρωπαϊκή οικονομία δημιουργεί σαφώς πολιτικές αναταράξεις σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της Γερμανίας. Οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις υπενθυμίζουν ότι υπάρχει ισχυρή σχέση ανάμεσα στις ασθενείς οικονομίες και την αύξηση των λαϊκιστικών και των αντι-συστημικών πολιτικών σχηματισμών.

  Και ας μην ξεγελιόμαστε. Δεν είναι μόνο η οικονομία που καθοδηγεί τα σημερινά ευρωπαϊκά κράτη. Υπάρχει έντονα η διάσταση ανάμεσα σε αυτό που ο Αμερικανός υπουργός ‘Αμυνας αποκάλεσε “νέα και παλαιά Ευρώπη”. Και έχει σημασία αυτό καθώς σήμερα υπάρχουν χώρες της νέας Ευρώπης που δεν προτάσσουν την οικονομική πολιτική έναντι της αμυντικής και των θεμάτων ασφαλείας τους. Και αυτό αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, μείζον θέμα που θα προκύψει οσονούπω.

  Μέχρι σήμερα, αναφέρεται στον  Economist, η Μέρκελ σε όλα τα θέματα από την καθημερινότητα της γερμανικής οικογένειας ως τα ενεργειακά ζητήματα κάλυπτε την αριστερή της πλευρά, πιστεύοντας ότι δεν υφίσταται από δεξιά κίνδυνος. “Αυτό σήμερα έχει αλλάξει”, λέει στο βρετανικό περιοδικό καθηγητής του Πανεπιστημίου της Δρέσδης.

  Στην γερμανική πολιτική σκηνή υπάρχει πλέον μία δυνατή “Εναλλακτική”. Το  ΑFD αυξάνει τα ποσοστά του με κάθε ευκαιρία. Το είδαμε στις εκλογές στις 14 Σεπτεμβρίου στη Θουριγγία και στο Βραδεμβούργο, όπου οι Εναλλακτικοί έφθασαν στο 12%. Και πρόκειται, για όσους δεν γνωρίζουν, για έναν πολιτικό σχηματισμό που δημιουργήθηκε μόλις πέρυσι και του οποίου ηγούνται κυρίως πρώην μέλη των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ.

  Δηλώνουν συντηρητικοί, στηρίζουν πάνω από όλα τη γερμανική οικογένεια, ήθελαν τη Γερμανία εκτός ευρώ – μαθαίνω ότι προσφάτως έκαναν μικρή κυβίστηση κοινώς κωλοτούμπα - και ζητούν φυσικά από τη Μέρκελ να σκληρύνει τη στάση της απέναντι στους “κακούς” του νότου και ιδιαιτέρως απέναντι στην Ελλάδα. Το κόμμα το στηρίζουν Γερμανοί κάθε ηλικίας, άνεργοι αλλά και αυτοαπασχολούμενοι.

  Από το 2010, λοιπόν, εάν η Γερμανία ήταν περισσότερο διαλλακτική σε κάποια ευαίσθητα ζητήματα που αφορούσαν τους κακούς του νότου και δεν είχε ουσιαστικά σπείρει, διότι αυτό πέτυχε ακόμη κι αν δεν το ήθελε, την αμφιβολία για την Ευρωπαϊκή ιδέα, αν είχε υπάρξει διαφορετική, ηπιότερη διαχείριση της κρίσης, ίσως σήμερα να μην είχαμε τη μεγάλη και εξαιρετικά ανησυχητική αύξηση των δεξιών και ακροδεξιών ευρωσκεπτικιστικών κόμμάτων. Έχω την εντύπωση ότι η εμμονή της Μέρκελ στις απόψεις της ενέπνευσαν στη Γερμανία τους Εναλλακτικούς, οι οποίοι κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση των όποιων συμβιβασμών θα επιζητούσε ο ευρωπαϊκός νότος. Για ορισμένους Γερμανούς το κόμμα είναι λαϊκιστικό, για κάποιους άλλους όμως χαρακτηρίζει την ανανέωση, αναδεικνύει τον ρεαλισμό.

  Στη Γερμανία φαίνεται ότι αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που το στηρίζουν. Είναι κάτι συγκυριακό; Θα φανεί.

  Το ίδιο φυσικά συμβαίνει και σε άλλες χώρες... Και όπως είπε τις προάλλες Έλληνας ευρωβουλευτής “θα πρέπει να περιμένουμε τρελλά πράγματα αν η Μέρκελ αποφασίσει ξαφνικά να πάει πιό συντηρητικά, πιό δεξιά που θα λέγαμε στα καθ’ υμάς, για να χρυσώσει το χάπι των ψηφοφόρων που χάνει από τα δεξιά της”.

  Τα πράγματα δείχνουν ότι η Ευρώπη δεν πάει αριστερά. Αντιθέτως από ό,τι υποστηρίζουν αριστερές πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, η Ευρώπη δείχνει να πηγαίνει συντηρητικά και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις με θέσεις ακραίες. Αφού το οικονομικό πρόβλημα επιτείνει και το πρόβλημα με τους παράνομους μετανάστες. Ήδη γίνεται λόγος για κατάργηση της Συνθήκης του Σένγκεν, ενώ είναι γνωστή η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου για πρόσληψη εργατών από τις βαλκανικές χώρες μέλη της Ευρωπαίκής Ένωσης, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Και αυτά είναι υπαρκτά μεγάλα προβλήματα που ψάχνουν να βρουν λύσεις.

Το μόνο όμως που επιτυγχάνεται τα τελευταία χρόνια είναι ένας μοιραίος φαύλος κύκλος. Οι πολιτικοί επικρίνουν, ο Τύπος αναπαράγει τα λαίκιστικά ή δημαγωγικά συνθήματά τους, η κοινή γνώμη οργίζεται και επιστρέφει φυσικά το πρόβλημα πίσω στους πολιτικούς οι οποίοι πρέπει τελικά να το αντιμετωπίσουν.

  Η πολιτική και επικοινωνιακή διαχείριση ήταν εν πολλοίς λανθασμένη. Ας πάρουμε το ζήτημα της Ελλάδος. Από το 2010 έως το 2012 υπήρξαν στον γερμανικό Τύπο περισσότερα από 70 πρωτοσέλιδα για την κακή χώρα μας και τις κάκιστες επιδόσεις της. Μετά τις εκλογές του Ιουνίου του 2012, ξαφνικά, λες και ως δια μαγείας έπαψαν να υφίστανται οι λόγοι, η κάλυψη αυτή σταματάει. Καμία ή ελάχιστες αναφορές έκτοτε στις προσπάθειες που καταβάλλει ο ελληνικός λαός. Φυσικά ούτε λόγος για πρώτη σελίδα. Ούτε λόγος για τα δεινά τόσων και τόσων ανθρώπων. Ούτε λόγος για το αν, από γερμανικής σκοπιάς, τα σκληρότατα μέτρα πιάνουν τόπο..

  Θα μου πείτε, αυτή είναι δυστυχώς η δημοσιογραφία. Όμως το κακό έχει γίνει.

   Η Ελλάδα είναι ο άσωτος υιός, το απολωλός πρόβατο, για τον μέσο Γερμανό. Και αυτό δεν έχει αλλάξει. Στην περιπτώση μας, το Goodnewsisnonewsδυστυχώς δεν έχει επίπτωση. Στη γερμανική κοινωνία παραμένει η αρχική εντύπωση ότι η πηγή της κρίσης είναι η Ελλάδα. Αυτή ευθύνεται για όλα, αν και σήμερα έχει αποδειχθεί ότι η κρίση είναι συστημική ευρωπαϊκή και η Ελλάδα μέρος της.

  Βεβαίως οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι πολλές από τις διαρθρωτικές αλλαγές που ήδη έχουν συντελεσθεί και πολλές άλλες που ακόμη δεν έχουν γίνει, θα έπρεπε να τις έχουμε θεσμοθετήσει μόνοι μας…

  Προς το παρόν φαίνεται ότι η γερμανική διπλωματία στην Ευρώπη θέλει να διατηρήσει την οικονομική γραμμή που έχει θέσει, παρά τις αυξανόμενες φωνές για φιλικότερη προσέγγιση. Το Βερολίνο, αν και με την πρώτη ματιά δεν είναι φανερό, διατηρεί την επιρροή του στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι φωνές των διαφωνούντων όμως αυξάνονται σε όλη την ήπειρο. Σίγουρα το επόμενο διάστημα η Άγγελα Μέρκελ θα βρεθεί προ μεγάλων διλημμάτων που θα αφορούν από τη μιά την εσωτερική διαχείριση τερματισμού της διαρροής προς τα δεξιά της και από την άλλη την ευρωπαϊκή συνοχή.

  Και αυτό είναι κάτι που θα προκύψει και από την ανάγκη να αντιμετωπίσει κάποια στιγμή της κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις που έρχονται σε διάφορες χώρες της ΕΕ. Με κέντρο βάρους τη Γαλλία, αφού όλοι γνωρίζουμε πόσο σημαντική είναι η ισορροπία Γερμανίας-Γαλλίας για τη διατήρηση της ΕΕ.

  Οι σημερινές διεθνείς εξελίξεις, η Ουκρανία, η άνοδος της Κϊνας δείχνουν ότι η Γερμανία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει πλέον τα φλέγοντα θέματα με όρους του 2000.