Ένα Σκαθάρι ηλικίας 65 ετών

Του Γιάννη Κριτσαντώνη                                                                      

ολλά αυτοκίνητα απέκτησαν παρατσούκλι, κανένα όμως σαν τον Σκαραβαίο. Το αυτοκίνητο που έμοιαζε με σκαθάρι, πήγαινε παντού και άντεχε στις κακοκαιρίες, στα κακοτράχαλα βουνά και στην κακομεταχείριση. Όταν χάλαγε, φτιαχνόταν εύκολα και φτηνά και κρατούσε άλλο τόσο. Το λεγε  η «καρδιά» του, αλλά και το όνομά του: Volks – Wagen. Αυτοκίνητο του λαού! Αυτό, λοιπόν, το «κατσαριδάκι», σταμάτησε πλέον να βγαίνει από τη γραμμή παραγωγής του εργοστασίου της VW, στην πόλη Πουέμπλα του Μεξικού, στις 30 Ιουλίου…

Πέθανε λοιπόν ο Σκαραβαίος; «Όχι!», λένε κατηγορηματικά τα …15.000.000 των ιδιοκτητών του που τον κυκλοφορούν σήμερα στον πλανήτη. Μάλιστα, η  Αθηναϊκή Λέσχη Σκαραβαίου, δηλώνει ότι «στην κεντρική Ευρώπη, δεν υπάρχει Σαββατοκύριακο χωρίς κάποια μεγάλη συνάντηση ή αγώνα και το ίδιο συμβαίνει και στην Αμερική»…

Έγινε το αγαπημένο θέμα γνωστών ζωγράφων, πήρε τη θέση του στη λογοτεχνία, έγινε κινηματογραφικές ταινίες («κατσαριδάκι αγάπη μου», «Aννι Χόλ» «Ο υπναράς» κ.α.), μέχρι και εξώφυλλο δίσκου των Μπήτλς έγινε!

Αλλά η ιστορία του σκαθαριού έχει μιαν αρχή. Εκεί γύρω στη δεκαετία του ΄30, στη Γερμανία του εθνικοσοσιαλισμού, όταν ο κατασκευαστής Φέρντιναντ Πόρσε, παίρνει την παραγγελία από την γερμανική Βιομηχανία Αυτοκινήτων (άλλοι λένε, από τον ίδιο τον Χίτλερ) να κατασκευάσει ένα «λαϊκό αυτοκίνητο» φτηνό, εύκολο στην κατασκευή του και οικονομικό στη συντήρησή του. Μετά από ένα χρόνο, αυτός παρουσιάζει τρία μοντέλα σκαραβαίου, ένα κλειστό, ένα ανοιχτό και ένα κάμπριο, που καταναλώνουν 6-7 λίτρα βενζίνης, φτάνουν τα 100 χλμ. ταχύτητα και κοστίζουν το καθένα μόνο 990 μάρκα!. Το Σκαθάρι δοκιμάζεται για… 3 εκατ. χιλιόμετρα σε πραγματικές – κακές – συνθήκες. Έχει 5 θέσεις, ανεξάρτητο σασί, ανεξάρτητη ανάρτηση στους τέσσερις τροχούς, αερόψυκτο μπόξερ κινητήρα (αεροπορική διάταξη παρακαλώ) στο πίσω μέρος του και ζυγίζει μόλις 650 κιλά! Στην πραγματικότητα οι Γερμανοί το προόριζαν για στρατιωτική χρήση. Ήταν για την εποχή του πρωτοποριακό αυτοκίνητο. Η παραγωγή της πολιτικής του έκδοσης ήταν μόνο 840 κομμάτια, αφού αμέσως μετά, έρχεται ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος…

Το 1940, παράγεται το πρώτο «παιδί» του Σκαραβαίου. Είναι το «Kübelwagen» (στα γερμανικά σημαίνει…κουβάς) που εμείς το λέμε τζιπ του Ρόμμελ ή «Ρομμελάκι». Δεν κόλλαγε σε λάσπη, άμμο και χιόνια, πολέμησε σε όλα τα μέτωπα και η παραγωγή του ήταν περίπου 50.000 κομμάτια. Αρκετά «Ρόμμελ» από την κατοχή κυκλοφορούν ακόμη στην Ελλάδα.

Το 1941 κατασκευάζεται το δεύτερο «παιδί» του Σκαραβαίου, το «Kommanteurwagen» (αυτοκίνητο των διοικητών ή , αν θέλετε, των επιτελών) με δύο βασικές παραλλαγές:  Μία με το σασί του «Ρόμμελ», που είχε σαζμάν με κοντές σχέσεις και μπλοκέ διαφορικό και παρήχθη σε πάνω από 2000 αντίτυπα και μία με  κατ επιλογήν τετρακίνηση (κατασκευάστηκαν λιγότερα από 600 αυτοκίνητα) που είναι και η πιο σπάνια κατηγορία Σκαραβαίων, αφού μόλις… 4  επιζούν σήμερα παγκοσμίως!!

Το 1942 οι Γερμανοί κατασκευάζουν και την… αμφίβια παραλλαγή του Σκαραβαίου σε 15.000 κομμάτια, το «Schwimmwagen». Ένα ευφυέστατο σύστημα «κομπλάριζε» την έλικα κατευθείαν στο στρόφαλο και η πλοήγηση γινόταν με… τις μπροστινές ρόδες! Ταχύτητα στο νερό, 8 κόμβοι!  Τετρακίνητο, μπορούσε να κάνει ό,τι  κι ένα τζιπ, αλλά με τη μισή κατανάλωση, χώρια που κολυμπούσε κιόλας. Όσα έχουν επιζήσει, βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία, αλλά πολύ τσουχτερή τιμή…

Τέλος, τα πρώτα κάμπριο μοντέλα παρήχθησαν το ΄38, αλλά μετά τον πόλεμο δύο μεγάλοι γερμανικοί οίκοι ανέλαβαν την μετατροπή της τετραθέσιας έκδοσης και της διθέσιας, η οποία είναι σήμερα  πολύ σπάνια, αφού δεν κατασκευάστηκαν πάνω από 750 κομμάτια από το ΄49 ως το ΄53. Αντίθετα, η τετραθέσια έκδοση έφθασε τις 332.000 από το ΄51 ως και το ΄80.

Από το 1955, που η παραγωγή του Σκαραβαίου στη Γερμανία ξεπερνά το ένα εκατομμύριο, αρχίζει στην ουσία και η παγκόσμια φήμη του. Το 1972, έχει ήδη την πρώτη θέση στις πωλήσεις με 15 εκατομμύρια κομμάτια και γίνεται σύμβολο των χίπις και πρωταγωνιστής των ταινιών του Χόλυγουντ. Από το 1978, αρχίζει να περιορίζεται η παραγωγή του στη Γερμανία και στις άλλες χώρες. Μόνο στην Πουέμπλα του Μεξικού συνέχισε να παράγεται ο κλασικός Σκαραβαίος κι αυτός σε 50 κομμάτια ημερησίως. Τα τελευταία 2000 Σκαθάρια, μέχρι την 30^η  Ιουλίου, είχαν «τιμής ένεκεν» την εμφάνιση του 1950: Λευκά λάστιχα στην εξωτερική πλευρά και χρώμα ανοιχτό μπλε ή κρεμ… Γενικό σύνολο παραγωγής ανά τον κόσμο, 21,5 εκατομμύρια Σκαραβαίοι από το 1938 μέχρι σήμερα.

Αυτή ήταν εν ολίγοις η κατασκευαστική ιστορία του Σκαραβαίου, αλλά γιατί αγαπήθηκε από τον απλό κόσμο τόσο πολύ; Γιατί τον λάτρεψαν περίπου ως Θεό οι γνώστες του αυτοκινήτου; Γιατί έγινε, για πολλά χρόνια, αναπόσπαστο κομμάτι των εργαζόμενων οικογενειών ανά τον κόσμο; Τι το ιδιαίτερο είχε δηλαδή και ονομάστηκε  «αιώνιο αυτοκίνητο» ή «αυτοκίνητο του αιώνα» ή  «αθάνατο αυτοκίνητο»;  Ποιος ή ποιοι θα μπορούσαν, δηλαδή, να σου πουν περισσότερα πράγματα για τον Σκαραβαίο, παρά οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες του; Έτσι λοιπόν αποταθήκαμε στην Λέσχη Ιδιοκτητών Σκαραβαίων, που υπάρχει στην Αθήνα από το 1992 και αριθμεί περίπου 1100 μέλη,  όπως λέσχες Σκαραβαίων υπάρχουν σ όλες τις χώρες του κόσμου…

Σ όλα αυτά τα ερωτήματα, λοιπόν απαντά ένας… αμετανόητος  ιδιοκτήτης σκαραβαίου, που είναι και ο πρόεδρος της Αθηναϊκής Λέσχης Σκαραβαίων, ο στέφανος Σαμακάς:

 «Ο Σκαραβαίος Ρινόκερως (το έντομο), λέει, είναι το δυνατότερο πλάσμα στον κόσμο. Παγκόσμιος πρωταθλητής μεταφορών, το τροπικό σκαθάρι, μεταφέρει 850 φορές το βάρος του. Προφανώς από αυτόν θα εμπνεύστηκε ο Φέρντιναντ  Πόρσε, προσπαθώντας να σχεδιάσει ένα ελαφρύ αυτοκίνητο με την μεγαλύτερη δυνατή δομική αντοχή. Το σχήμα του αμαξώματος του Σκαραβαίου, πράγματι ακολουθεί κάποιες βέλτιστες καμπύλες ως προς τη δομική αντοχή του και συγχρόνως αρκετά αεροδυναμικές. Το σχήμα λοιπόν του Σκαραβαίου πάρθηκε από την ίδια τη Φύση. Πόσο καλύτερος να γίνει ο σχεδιασμός;»

Ναι αλλά εδώ μιλάμε πια στη σύγχρονη τεχνολογία για ασφάλεια, για αίσθηση οδήγησης, για κρατήματα, για αντοχή, για σύγχρονους κινητήρες…

«Μια και βάζετε αυτά τα θέματα, ας ξεκινήσουμε από την ασφάλεια. Λοιπόν: Το πανίσχυρο σασί του Σκαραβαίου είναι άλλο ένα σχήμα της μητέρας Φύσης – που ξέρει πάντα καλύτερα – σε αριστοτεχνική εκτέλεση. Έπειτα είναι αλήθεια ότι όλα τα «πισωμήχανα» αυτοκίνητα έχουν πλεονέκτημα, αφού ο μπροστινός τους χώρος μπορεί να σχεδιάζεται ελεύθερα με πολλές ζώνες παραμόρφωσης. Ο Σκαραβαίος επιπλέον είναι σχεδιασμένος και για την περίπτωση οπίσθιας σύγκρουσης, ώστε η μάζα των μηχανικών του μερών να μην κατευθυνθεί προς τον χώρο των επιβατών αλλά προς τα κάτω. Μέχρι και την περίπτωση… προσθαλάσσωσης καλύπτει, αφού επιπλέει γύρω στα 20 λεπτά! Τώρα, για την αίσθηση που είπατε, το κέντρο βάρους του Σκαραβαίου βρίσκεται πίσω σας και ο άξονας περιστροφής μπροστά σας. Σε ένα σύστημα λοιπόν που υπακούει στο νόμο του εκκρεμούς, είστε στην καλύτερη δυνατή θέση, ως οδηγός να αντιληφθείτε, να εκμεταλλευθείτε και να απολαύσετε καταστάσεις, που άλλα αυτοκίνητα αντιμετωπίζουν μόνο με  αερόσακους και προεντατήρες!. Για την αντοχή τι να πω; Ο Σκαραβαίος τα καταφέρνει αναιδέστατα καλά και εκτός δρόμου. Ποτέ δεν θα λυπηθείτε να τον τρέξετε στο χωματόδρομο, αφού έχει ανεξάρτητο σασί όπως τα τζιπ και τα φορτηγά. Το χαμηλό του βάρος, η πανίσχυρη ανάρτησή του και η μοναδική ελκτική του πρόσφυση, τον βγάζουν παλικάρι και στις χειρότερες συνθήκες. Πλημμύρες, λάσπες, χιόνια, κοτρώνες και λακκούβες. Ο Σκαραβαίος φτιάχτηκε για τα δύσκολα και όχι για… συνθήκες εργαστηρίου. Όσον αφορά τα κρατήματα, θα σας θυμίσω τι είπε ο ίδιος ο σχεδιαστής του, ο Φέρντιναντ Πόρσε: «Δεν έχει σημασία πού έχει τη μηχανή του ένα αυτοκίνητο, αρκεί να είναι ελαφριά!» Οδηγώντας λοιπόν γρήγορα μια «Πόρσε 911», που είναι «κόρη» του Σκαραβαίου, μπορείτε να εκτιμήσετε πόσο εύκολα κουμαντάρεται μια τετρακύλινδρη ουρά όπως του Σκαραβαίου. Αλλά μιλήσατε και για σύγχρονους κινητήρες. Ε, λοιπόν, ο κινητήρας του Σκαραβαίου, φτιαγμένος από πανάλαφρο μαγνήσιο, αποδείχτηκε αξεπέραστος, αφού χωρίς να αλλάξει τίποτα στη βασική του σχεδίαση από το 1938, αλλά με συνεχή εξέλιξη δεκαετιών, από τα 998 κυβικά έχει φτάσει σήμερα τα 2500, υπερδεκαπλασιάζοντας την ιπποδύναμή του, χωρίς να χάσει κανένα από τα πλεονεκτήματά του: Μικρό βάρος, δηλαδή, χαμηλό κέντρο βάρους, ευκολία συντήρησης, επισκευής, αλλαγής και ανοχή βλάβης».

Μια και μιλήσατε για αλλαγές και βλάβες, ανταλλακτικά υπάρχουν;

«Σήμερα στον πλανήτη κυκλοφορούν 15.000.000 Σκαραβαίοι. Αυτό το αυτοκίνητο είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για τα εκατομμύρια των ιδιοκτητών του, όπως και για τα αμέτρητα εργοστάσια που το εξυπηρετούν και το βελτιώνουν. Η ποικιλία ανταλλακτικών είναι θεαματική: Ένα φτερό Σκαραβαίου, για παράδειγμα, μπορεί να είναι οποιασδήποτε προέλευσης και ποιότητας, από λαμαρίνα ή φαϊμπεργκλάς και όσο φαρδύ το θέλεις. Για το μοτέρ υπάρχουν μπιέλες από τιτάνιο και ωστήρια από ανθρακονήματα, το σασί και το αμάξωμά του βγαίνουν σε φαϊμπεργκλάς. Η ιστορία του Σκαραβαίου δεν έχει τελειωμό. Αυτό είναι ένα αιώνιο αυτοκίνητο. Δεν πρόκειται να πεθάνει ποτέ! Να λοιπόν γιατί ο Σκαραβαίος αγαπήθηκε από όλο τον κόσμο, έγινε, θα έλεγα, αντικείμενο λατρείας και εξακολουθεί να περιβάλλεται με απεριόριστη στοργή…Αφήστε τι λένε σήμερα οι αυτοκινητοβιομηχανίες για σύγχρονη τεχνολογία. Αυτές, το δικό τους Μάρκετνγκ προωθούν!».

Σκαραβαίος. Μπορεί, λοιπόν,  να σταμάτησε η παραγωγή του, μπορεί να «πέθανε» εργοστασιακά, αλλά καμιά φορά οι συμπτώσεις δεν είναι ολωσδιόλου τυχαίες… Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τον σκαραβαίο στη μουμιοποίηση σαν σύμβολο της…ανάστασης!!